Εμμηνόρροια και αθλητική απόδοση

Οι αλλαγές στην αθλητική απόδοση κατά τη διάρκεια των διαφορετικών φάσεων του εμμηνορρυσιακού κύκλου ποικίλουν από γυναίκα σε γυναίκα. Μερικές γυναίκες δεν παρουσιάζουν καμία αλλαγή στην απόδοσή τους σε οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου τους, όμως άλλες έχουν ιδιαίτερη δυσκολία στις φάσεις πριν από την περίοδό τους ή της αρχικής ροής, ή και στις δυο περιπτώσεις. Το ποσοστό των γυναικών που μειώνεται η απόδοσή τους κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης είναι περίπου το ίδιο με εκείνον που δεν αντιμετωπίζουν καμία δυσκολία. Η γυναίκα που αντιμετωπίζει το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (PMS) ή τη δυσμηνόρροια (πόνος με την εμμηνόρροια) θα μειώσει την απόδοση της.

Εμμηναρχή

Η εμμηναρχή αναφέρεται στην πρώτη έμμηνο ρύση και έχει αναφερθεί ότι υπήρχε μια καθυστέρηση σε αθλήτριες που συμμετείχαν σε ορισμένα αθλήματα, όπως το μπαλέτο. Η μέση ηλικία της εμμηναρχής για τα κορίτσια στην Αμερική είναι τα 12,5 έτη. Για τις κοπέλες που κάνουν γυμναστική συστηματικά, η μέση ηλικία φαίνεται να είναι πιο κοντά στα 14,5 έτη.

Υπάρχει η υπόθεση ότι η προπόνηση μεγάλου όγκου ή και υψηλής έντασης συμβάλουν στην εμμηνορρυσιακή δυσλειτουργία. Μερικοί παράγοντες που έχουν προταθεί ως πιθανές αιτίες της δευτεροπαθούς αμηνόρροιας είναι οι εξής:

• Ιστορικό εμμηνορρυσιακής δυσλειτουργίας
• Άγχος
• Υψηλό φορτίο ή ένταση της προπόνησης
• Χαμηλό σωματικό βάρος ή σωματικό λίπος
• Ορμονικές αλλαγές
• Ενεργειακό έλλειμμα μέσω μιας ανεπαρκούς διατροφής και μη ισορροπημένης διατροφής

Εμμηνορρυσιακή δυσλειτουργία

Οι αθλήτριες μπορεί να παρουσιάσουν διαταραχές του κανονικού εμμηνορρυσιακού κύκλου τους. Αυτές οι διαταραχές αναφέρονται ως εμμηνορροϊκή δυσλειτουργία της οποίας, υπάρχουν διάφοροι τύποι όπως:

1. Η ευμηνόρροια είναι όρος για τη φυσιολογική εμμηνορρυσιακή λειτουργία
2. Η ολιγομηνόρροια αναφέρεται στην αφύσικα ελάχιστη εμμηνόρροια
3. Η αμηνόρροια αναφέρεται στην απουσία εμμηνόρροιας
4. Η πρωτοπαθής αμηνόρροια αναφέρεται στην απουσία εμφάνισης της έμμηνου ρύσης στις γυναίκες 18 ετών και άνω που δεν είχαν ποτέ εμμηνορρυσιακό κύκλο
5. Η δευτεροπαθής αμηνόρροια αναφέρεται σε αθλήτριες που είχαν κανονικό εμμηνορρυσιακό κύκλο, την απουσία εμμηνόρροιας για μήνες η ακόμα και χρόνια.

Η εμφάνιση της δευτεροπαθούς αμηνόρροιας και της ολιγομηνόρροιας μεταξύ των αθλητριών που παρουσιάζουν αυτές της διαταραχές είναι περίπου 5 με 40% και εξαρτάται από το άθλημα και το αγωνιστικό επίπεδο. Αυτό το ποσοστό είναι αρκετά υψηλότερο από το 2 με 3% για την αμηνόρροια και το 10-12% για την ολιγομηνόρροια που ισχύει για το γενικό πληθυσμό. Το υψηλότερο ποσοστό παρουσιάζεται σε εκείνες που προπονούνται πολλές ώρες κάθε μέρα και σε εκείνες που προπονούνται σε πολύ υψηλές εντάσεις.

Πολλές γυναίκες που είναι αμηνορρυσιακές νιώθουν ανακούφιση χωρίς την έμμηνο ρύση κάθε μήνα. Οι περισσότερες επίσης νομίζουν ότι έχουν μία πολύ αποτελεσματική αντισύλληψη. Βέβαια, υπάρχουν κάποιες αθλήτριες που έμειναν έγκυες ενώ ήταν αμηνορρησιακές, γεγονός που δείχνει ότι ωορρηξία και η γονιμότητα, δεν επηρεάζονται πάντα από την απουσία εμμηνόρροιας. Αυτό πρέπει να τονιστεί στις αμηνορρυσιακές αθλήτριες ώστε να μειώσουν την πιθανότητα εγκυμοσύνης.

Χαμηλό σωματικό λίπος

Η υπερβολική ισχνότητα, ο υποσιτισμός, ή και τα δυο έχουν συνδεθεί από καιρό με την αμηνόρροια. Έρευνες έχουν δείξει ότι η απώλεια ενός τρίτου του σωματικού λίπους μιας γυναίκας ή μια μείωση 10 με 15% του συνολικού βάρους σώματος προκαλούν αμηνόρροια. Με άλλα λόγια το λίπος είναι σημαντική πηγή οιστρογόνων, απαραίτητη για την κανονική εμμηνορρυσιακή λειτουργία. Προτείνεται ένα μέσο όρο για τα κορίτσια, να έχουν 17% ποσοστό λίπους για να εμφανίσουν έμμηνο ρύση και οι γυναίκες 22% για να διατηρήσουν την κανονική εμμηνορρυσιακή λειτουργία.

Ιστορικό εμμηνορρυσιακής δυσλειτουργίας

Η σχέση μεταξύ δευτεροπαθούς αμηνόρροιας και της προϋπάρχουσας εμμηνορρυσιακής δυσλειτουργίας φάνηκε σε μια μελέτη που έδειξε ότι το 54,5% των αμηνορρυσιακών δρομέων είχε ιστορικό ανώμαλης εμμηνόρροιας έναντι μόνο του 15% των δρομέων που είχαν φυσιολογική.

Ανεπαρκής ή μη ισορροπημένη διατροφή: Επηρεάζει τελικά;

Επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η ανεπαρκής διατροφή και το κατ’εξακολούθηση ενεργειακό έλλειμμα, είναι η πρωταρχική αίτια της δευτεροπαθούς αμηνόρροιας. Οι μελέτες δείχνουν ότι η ανεπαρκής θερμιδική πρόσληψη κατά τη διάρκεια μιας δεδομένης χρονικής περιόδου είναι πρωταρχική αίτια της δευτεροπαθούς αμηνόρροιας.

Πηγές:

1. William D.McArdle et al.,2018,Sports and Exercise Nutricion,Broken Hill.
2. JackH.Wilmore et al., 2011,Physiology of Sport and Exercise, Broken Hill.
3. Rebekka J. Frindlay et al., How the menstrual cycle and menstruation affect sporting performance: experiences and perceptions of elite female rugby players, British journal of sports medicine, 2020 Sep;54(18):1108-1113.
4. Mikaeli A. Carmichael et al., The Impact of Menstrual Cycle Phase on Athletes’ Performance: A Narrative Review, International journal of environmental research and public health, 2021 Feb 9;18(4):1667.