Παιδική παχυσαρκία και αθλητισμός

Η συχνότητα της παχυσαρκίας στα παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών και στους εφήβους ηλικίας 12 έως 19 ετών είναι δύο φορές υψηλότερη απ’ ό,τι ήταν 30 χρόνια πριν. Tο 16% των ατόμων ηλικίας 6 έως 19 ετών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.  Επίσης, στα παιδιά αυτά υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης δυσανεξίας στη γλυκόζη, αντίστασης στην ινσουλίνη, υπέρτασης και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, αυξάνεται το ποσοστό εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ. Τα υπέρβαρα παιδιά τείνουν να έχουν συμπεριφορές όπως μειωμένη αυτοεκτίμηση, αυξημένη κοινωνική απομόνωση και δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Παράγοντες που συμβάλλουν στο υπερβάλλον βάρος και στην παχυσαρκία

Τα παιδιά επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες σε ό,τι αφορά στο βάρος τους, τόσο γενετικούς όσο και περιβαλλοντικούς…

• Αν και οι δύο βιολογικοί γονείς έχουν φυσιολογικό βάρος, τα παιδιά τους έχουν μόλις 14% κίνδυνο να γίνουν υπέρβαρα. Όταν ο ένας γονιός είναι παχύσαρκος, τότε το παιδί έχει 40% κίνδυνο να γίνει υπέρβαρο. Ενώ στην περίπτωση που και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι το παιδί έχει 80% κίνδυνο να γίνει παχύσαρκο.
• Ο καθιστικός τρόπος ζωής και η υπερβολική πρόσληψη ενέργειας (θερμίδων) έχει μεγαλύτερη επίδραση στη συχνότητα του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας στα παιδιά σχολικής ηλικίας.
• Τα παιδιά τείνουν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφών πλούσιων σε θερμίδες και λίπος και λιγότερα φρούτα και λαχανικά.

Λόγοι αποχής από την άσκηση

Η επίγνωση των θεωρητικά περιορισμένων φυσικών δυνατοτήτων τους και της ανταγωνιστικότητας, τείνουν να είναι τα κυριότερα εμπόδια για τα υπέρβαρα παιδιά καθώς αισθάνονται υποδεέστερα σε σχέση με τους υπόλοιπους και έχουν την τάση να αποφεύγουν την οποιαδήποτε άσκηση, αφού φοβούνται την αποτυχία.
Η μη δυνατότητα πρόσβασης σε κάποιο χώρο άθλησης ή το κόστος, μπορεί να περιορίσει σημαντικά τη δραστηριότητα ενός παιδιού. Επίσης, άλλοι δύο βασικοί παράγοντες είναι και ο διαθέσιμος χρόνος αλλά και η πίεση που τυχόν υφίστανται από τους συνομήλικούς τους.

Κίνδυνοι παχυσαρκίας

Τα παιδιά και οι έφηβοι που αποθηκεύουν λίπος στην περιοχή της κοιλίας εμφανίζουν σταθερά υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και ινσουλίνης στο αίμα, σε συνδυασμό με χαμηλότερες τιμές HDL (καλής χοληστερόλης). Η κατανομή του λίπους σχετίζεται με τον κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων όπως είναι καρδιακή νόσος, η αρτηριακή υπέρταση και ο διαβήτης. Στα παχύσαρκα παιδιά αυξάνεται αρκετά η πιθανότητα να εμφανίσουν κάποια επιπλοκή ως ενήλικες.

Το υπερβολικό βάρος σε συνδυασμό με την αποχή φυσικής δραστηριότητας προκαλεί την αρτηριακή υπέρταση η οποία τείνει να αυξάνεται καθώς μεγαλώνει ένα παιδί. Ο βαθμός βέβαια της αύξησης επηρεάζεται από το φύλο και το ύψος. Η ισορροπημένη διατροφή και η τακτική άσκηση μπορούν να ελέγξουν αποτελεσματικά την αρτηριακή πίεση.

Συστάσεις για Άσκηση

Στα βρέφη δεν υπάρχει ελάχιστη ημερήσια δραστηριότητα, ενθαρρύνεται μια δραστηριότητα που αναπτύσσει τις κινητικές τους ικανότητες, ενώ στις μεγαλύτερες ηλιακές ομάδες συστήνεται η οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα από 30 λεπτά εώς 1 ώρα και άνω.

Διατροφικές Συμβουλές για Παιδιά

Οι συνολικές ημερήσιες ανάγκες σε ενέργεια ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, το μέγεθος, το επίπεδο δραστηριότητας και το μεταβολικό ρυθμό (ο οποίος βαθμιαία επιβραδύνεται καθώς μεγαλώνουμε) του καθενός. Κατά τη σχολική και προεφηβική ηλικία τα παιδιά συνεχίζουν να αναπτύσσονται, αλλά με ελαφρά βραδύτερο ρυθμό σε σχέση με μικρότερες ηλικίες. Οι απαιτήσεις σε μαρκοθρεπτικά συστατικά διαμορφώνονται ως εξής:

• Η πρόσληψη υδατανθράκων είναι 130 g την ημέρα (απαιτήσεις που έχει ο εγκέφαλος για γλυκόζη, οι οποίες σταθεροποιούνται μετά την ηλικία του 1 έτους)
• Η πρόσληψη πρωτεϊνών ποικίλλουν και μάλιστα μειώνονται ελαφρά με την αύξηση της ηλικίας: από 1 έως 3 ετών 1,05 g/kg/ημέρα, από 4 έως 13 ετών 0,95 g/kg/ημέρα, και από 14 και 18 ετών 0,85 g/kg/ημέρα
• Η πρόσληψη για λίπη δεν έχει συνιστώμενη διατροφική πρόσληψη, προτείνεται από 1 έως 3 ετών 30% έως 40% των συνολικών καθημερινών τους θερμίδων με τη μορφή λιπών και από 4 έως 18 ετών 25% έως 35% του συνόλου των καθημερινών τους θερμίδων με τη μορφή λιπών

Τα παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία αρχίζουν να δείχνουν περισσότερο ενδιαφέρον για τις διατροφικές τους επιλογές και έχουν αυξημένες ενεργειακές ανάγκες λόγω κυρίως ορμονικών μεταβολών και ανάπτυξης, που ποικίλλουν ανάλογα με το φύλο, τη σύσταση του σώματος και το επίπεδο της δραστηριότητας. Πριν από την ήβη, η σύσταση του σώματος στα αγόρια και στα κορίτσια είναι παρόμοια.
Ωστόσο, μετά την ήβη τα κορίτσια αναπτύσσουν περισσότερο λιπώδη ιστό, ενώ τα αγόρια αναπτύσσουν περισσότερη μυϊκή και οστική μάζα.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

1. Sarah E.Anderson et al., Parent-Child Interaction, Self-Regulation, and Obesity Prevention in Early Childhood, Current obesity reports, 2016 Jun;5(2):192-200
2. Neslihan K.Gungor., Overweight and obesity in children and adolescents, Journal of clinical research in pediatric endocrinology, 2014 Sep;6(3):129-43.
3. Susann W.Bluher et al., Risk Factors and Implications of Childhood Obesity,
   Current obesity reports, 2018 Dec;7(4):254-259.